Οριογραφίες
Το ιστορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης δομείται και αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο φυσικά όρια: τον Κέδρινο Λόφο και τον Θερμαϊκό Κόλπο. Η πόλη “ανοίγεται” προς τη θάλασσα μέσω ενός ποικιλόμορφου παραθαλάσσιου μετώπου, που συνδυάζει παραλιακές λεωφόρους, πεζόδρομους, προβλήτες, καθώς και το εμπορικό λιμάνι.
Ο χώρος της μελέτης γίνεται αντιληπτός ως το σημείο ‘’πλέξης’’ ποικίλων μορφολογικών στοιχείων, που χαρακτηρίζουν την πόλη και τις μνήμες των κατοίκων της. Η συνύπαρξη, με την πάροδο του χρόνου, πολλών πολιτισμικών κοινοτήτων αποκαλύπτεται μέσα από τα ορατά ίχνη τους στην αρχιτεκτονική της πόλης, συνθέτοντας την πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της: Οι νεοκλασικές κατοικίες, οι αγορές και οι συναγωγές της εβραϊκής κοινότητας, οι θρησκευτικοί χώροι όπως τα τζαμιά, οι μιναρέδες και τα χαμάμ της μουσουλμανικής κοινότητας, μαζί με τα προγενέστερα βυζαντινά και ρωμαϊκά αρχιτεκτονήματα, συνθέτουν ένα πλούσιο μωσαϊκό το οποίο χαρακτηρίζει την ιδιαίτερη ταυτότητα της Θεσσαλονίκης, ενώ αποτελούν, ταυτόχρονα, σημεία αναφοράς για τη μελέτη.
Στόχος της πρότασης είναι, η παλιά παραλία της πόλης, διατηρώντας την ιστορικότητά της, να γίνει πιο εύκολα προσβάσιμη για το ευρύ κοινό και να φιλοξενήσει ποικίλες νέες δράσεις, συστήνοντας έναν νέο δημόσιο χώρο στο ιστορικό κέντρο. Η επέκταση λειτουργεί ως το σημείο όπου το αστικό συναντάει το φυσικό, ο άνθρωπος έρχεται κοντά στη θάλασσα, τη φύση και την ιστορία μέσω “θραυσμάτων” της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της πόλης. Η σχέση στεριάς-θάλασσας επαναπροσδιορίζεται και έτσι διαμορφώνεται ένα νέο όριο –μια νέα ‘’γραμμή’’ πάνω στο παράκτιο τοπίο.
Τοποθεσία: Θεσσαλονίκη, Ελλάδα
Έτος: 2022
Περιοχή: 48.700m²
Κατηγορία: Αρχιτεκτονική, Διαγωνισμός
Ομάδα Μελέτης:
Στεφανάκης Δημήτρης – Studio 99, Θάνος Μουσμουλίδης – MID Studio, Άρτεμις Παπακώστα
Συνεργάτες:
Στατική Μελέτη: Σκορδάς Δημήτρης – Πολ. Μηχανικός
Σύμβουλοι:
Πλαίσιο Α.Ε, Στατική και Μηχανολογική Μελέτη, Interform Α.Ε, Ειδικές κατασκευές
Διακρίση: 3ο Βραβείο
Δημοσιεύσεις: Δήμος Θεσσαλονίκης [LINK], Περιοδικό Archetype [LINK]
Όριο
Το όριο έχει μια διττή σημασία, τόσο ως φυσικό και επομένως απτό, όσο και εννοιολογικό, δηλαδή άυλο. Στη φυσική του υπόσταση, αποτελεί μια διαχωριστική γραμμή που χωρίζει την πόλη από τη θάλασσα. Στην εννοιολογική του, όμως, διάσταση, διακρίνονται ποιότητες και στοιχεία που δεν είναι ορατά με γυμνό μάτι. Στο όριο, επομένως, εμφανίζεται ο ρυθμός των κυμάτων και ο παφλασμός τους στο μέτωπο της παραλίας, ο ρυθμός της παλίρροιας αλλά και ο ρυθμός εξάπλωσης της πόλης προς τη θάλασσα, όπως συμβαίνει με την υπάρχουσα πρόταση αλλά και όπως έχει συμβεί σε διάφορες ιστορικές περιόδους με την επέκταση της Θεσσαλονίκης. Η πλέξη αυτών των ρυθμών, η άρθρωση της ζωής και της κίνησης των κατοίκων κατά μήκος του άξονα της παραλίας, ορίζουν μια ροϊκότητα και δυναμική ποικίλων κινήσεων, η αποτύπωση των οποίων δημιουργεί τη βασική συνθετική χειρονομία για τον σχεδιασμό του νέου ορίου.
Τόπος – Μνήμη
Η ανάπτυξη των συνθετικών αρχών βασίζεται στην έννοια της μνήμης, και συγκεκριμένα αυτής που φέρει ο αστικός ιστός της πόλης πριν την Πυρκαγιά του 1917, που αποτέλεσε τη βάση για τον επανασχεδιασμό του ιστορικού κέντρου από τον αρχιτέκτονα και πολεοδόμο Ερνέστο Εμπράρ. Μέσω χαρτών και άλλων αναπαραστατικών μέσων, αποτυπώθηκαν οι άξονες του παλιού αστικού ιστού και καταγράφηκαν οι ομοιότητες και αντιθέσεις με τον σύγχρονο κάναβο. Οι βασικοί δρόμοι και λεωφόροι του παλιού αστικού ιστού αποτέλεσαν τους άξονες πάνω στους οποίους εφάπτονται ορθογώνιες γεωμετρίες – “εξέδρες” στο νέο όριο που σχεδιάζεται. Οι γεωμετρίες αυτές “αναδύονται” μέσα από τη θάλασσα ως “θραύσματα μνήμης” της παλιάς πόλης, και διαμέσου της αντίστιξής τους με τον σύγχρονο κάναβο αλλά και τις τεθλασμένες γεωμετρίες της υπόλοιπης πρότασης, εντείνονται και μετατρέπονται σε σημεία ενδιαφέροντος πάνω στη γραμμική συνέχεια της παραλίας.
Υλικότητες
Σημεία θέασης
